FORUM

Lezione 4

Menu

  1. Vocabolario
  2. Grammatica
  3. Testi
  4. Esercizi
  5. Indice delle lezioni

Vocabolario
SINGOLARE
PLURALE
ITALIANO
áit fem
áiteacha luogo
báisteach fem   pioggia
bean fem mná donna
cabaire cabairí persona loquace
candáil fem   asta(ing)
ceann ceanna capo, fine, tetto, uno
cearc fem cearca gallina
cláirseach fem cláirseacha arpa
coláiste coláistí college
Éireannach Éireannaí persona irlandese
feadaíl   fischiare
fuacht   freddo
Gaeilge fem   lingua irlandese
Gaeltacht fem Gaeltachtaí zona dove si parla irlandese
moladh moltaí elogio, consiglio
náisiún náisiúin nazione
póca pócaí tasca
pota potaí pentola, vaso
sagart sagairt prete
scéalaí scéalaithe narratore
scian fem sceanna coltello
scian phóca coltellino tascabile,temperino
solas soilse luce
talamh taltaí terreno, terra
tír tíreacha campagna, terra
Éirinn   Irlanda
álainn   bello, amabile
aoibhinn   piacevole, delizionso
beag   piccolo
breá   buono, bello
cinnte   certamente, sicuramente
deas   simpatico, piacevole
dona   cattivo, malato
iontach   meraviglioso, straordinario
leisciúil   pigro
maith   buono, bene
mór   grande
olc   cattivo, diabolico, malvagio
réasúnta   ragionevole (-lmente), onestamente
a   (particella vocativa)
an   il, lo, la
ar su
ar an choai (*)
  in ogni caso, a ogni modo, comunque
aríst   di nuovo
b'fhéidir (seguito da go/nach) forse
bhoil   bene (parola di pausa)

(*)La n finale di aon non viene pronunciata in questa frase.

Grammatica

  1. PARTICELLA VOCATIVA
    A Ch´it ! Cáit
    An bhfuil tú ansin, a Bhríd ? Ci sei Bríd ?
    La particella vocativa a (non accentata) causa lenition nel nome successivo.
  2. GENERE In Irlandese un sostantivo può essere maschile o femminile. Nei vocabolari di ogni lezione i nomi femminili verranno segnati; tutti gli altri sostantivi sono maschili.
    • Principi generali Non c'è nessuna regola assoluta per determinare il genere. Ci sono comunque, alcuni principi generali:
      • I nomi che determinano i maschi (umani e, dove si fa distinzione, animali). Ad esempio Máirtín, uncail 'zio', tarbh 'toro', e le occupazioni originariamente associate agli uomini, ad esempio sagart 'prete', sono tutti maschili.
      • I nomi che descrivono le femmine, ad esempio Cáit, bean 'donna', cearc 'gallina' e i nomi di paesi e lingue, ad esempio Éirinn 'Irlanda', Gaeilge 'Irlandese', sono quasi tutti femminili.
      • Altrimenti, i sostantivi che terminano con una consonante aperta tendono ad essere maschili, ad esempio gasúr 'un bambino', e quelli che terminano con una consonante stretta sono femminili, ad esempio muintir 'gente'
       
    • Oltre a questi principi generali:
      • I sostantivi che terminano con le seguenti desinenze sono principalmente maschili:
        -án cup´n tazza
        -ín cailín ragazza
        -úr gasúr bambino
        -ún náisiún nazione
        -as doras door
        -(ái)ste coláiste college
        (nomi "agenti")
        -óir/eoir múinteoir insegnante
        -aire cabaire persona loquace
        -éara feilméara contadino
        -aí scealaí narratore
        -adh moladh lode
        (con due sillabe)
        -a cóta giacca (con poche eccezioni)
        (costruito dal nome)
        -ach Éireannach Irlandese (abitante)
        (con una sillaba)
        -ch fuacht freddo (con poche eccezioni)

      • I sostabtivi con le seguenti desinenze sono principalmente femminili:
        -óig/eoig fuinneoig finestra
        -áil candáil vendere all'asta
        -aí feadaíl fischiettare
        (più di una sillaba)
        -acht Gaeltacht Zona dove si parla irlandese
        (nomi di masse)
        -seach cláirseach arpa

  3. AGGETTIVI
    • Uso predicativo
      Níl Bríd mór. Bríd non è grande.
      Tá Cáit agus Páidín sásta. Cáit e Páidín sono contenti.

      Circa otto aggettivi che indicano un'opinione soggettiva (quando non è qualificata da un avverbio) prendono la particella non accentata go. Se l'aggettivo inizia con una vocale, si prefissa h :
      Tá sé go maith E' bene/buono
      go breá buono
      go deas bello,simpatico
      go dona cattivo
      go haoibhinn piacevole
      go hiontach meraviglioso
      go hálainn bellocattiv, malvagio
      go holc wicked

    • Modificano e seguono direttamente i sostantivi nel singolare:
      Tá gasúr mór ansin. C'è un grande bambino li.
      Tá fuinneoig mhór anseo. C'è una grande finestra qui.
      Tá bean mhór bhreá ansin. C'è una gran bella donna li..
      Un aggettivo che segue direttamente e modifica un nome femminile subisce lenition. Go non viene richiesto con aggettivi che indicano un giudizio soggettivo in questo caso.
     
  4. LENITION DELLE CONSONANTI STRETTE l, n
    Tá Máire leisciúil anseo. La pigra Máire è qui.

    Lenition delle lettere l o n non viene mostrata nello scritto, ma viene fatta attraverso la pronuncia da qualcuno che parla dialetto.
TESTI

Mapa Eile

'A Cháit, an bhfuil mapa ann ?'
'Tá mapa ann cinnte.'
'Tá go leor tíreacha ar an mapa. Tá Meireacá ansin agus tír mór eile anseo.'
'Níl an solas go maith anseo. Níl fuinneoga ar bith ann.'
'Tá lampa maith anseo.'
'Anois, cá bhfuil Éirinn agus cá bhfuil Conamara ?'
'Tá Éirinn anseo agus tá Conamara ansin.'
'An bhfuil Conamara mór ?'
'Tá sé réasúnta mór.'
'Cá bhfuil Ciarraí ? An bhfuil Gaeltacht ann freisin ?'
'Tá go leor Gaeilge ansin freisin.'
'An bhfuil coláiste ann ?'
'B'fheidir go bhfuil ceann ann. Níl mé cinnte. Tá áit dheas ansin agus tá Gaeltacht bheag ann freisin.'

PEICTIÚIR

Bhoil, tá peictiúir go leor anseo ar aon chaoi. Nach bhfuil siad go deas ? Tá Cáit agus bean bhreá eile ansin agus tá mná mná eile anseo. Tá peictiúir deas eile anseo ach tá báisteach ann agus níl ann solas go maith. Tá sagart ansin agus bean Pháidín agus Éireannach eile anseo. Tá siad go hiontach ! Tá ceann iontach eile anseo. Tá rudaí go leor ar an talamh ansin. Tá teach Bríd anseo agus tá cearc mhór agus pota beag ann. Tá ceann álainn eile ansin agus tá cláirseach mhór agus scian phóca ansin. Tá siad go hálainn.

 

 

Ursula Castaldo - 2001