Lezione 7

Vocabolario

SINGOLARE

PLURALE

ITALIANO

aimsir (61K) fem. tempo (anche in senso meteorologico)

an iomarca troppo

asal asail asino

bainne latte

beithíoch(1) beithígh mucca, bovino

bó (1) fem. ba mucca

caora fem. caoirigh pecora

capall caiple cavallo

cat (2) cait gatto

cnoc cnoic collina

créatúr créatúir povera creatura, pover'uomo

féar erba

feilm fem. feilmeacha fattoria

francach francaigh ratto

geimhreadh geimhraíocha inverno

inín fem. iníneacha figlia

madadh madraí cane

mí fem. míonna mese

muic fem. muca maiale

peata peataí animale prediletto (pet)

rifíneach rifíneacha furfante

samhradh samhraíocha estate

saol saolta vita

uisce acqua

bocht (16K) povero, miserabile

bradach rubare

'chuile ogni

dall cieco

fuar freddo

glic svelto, scaltro, amabile

íseal basso

óg giovane

soibhir ricco

spéisiúil interessante

tábhachtach importante

uasal nobile, appartenente all'aristocrazia

cé go / nach (14K) sebbene

chomh maith pure, anche

cineál (3) tipo di

go díreach esattamente, proprio, direttamente

i gcónaí sempre, ancora

mar geall ar (go / nach) a causa di, in merito a

ó shin fa, or sono, da ciò

(1) Bó fem. 'mucca' si usa generalmente al singolare, mentre beithígh si usa per il plurale.

(2) SI pronuncia come se fosse scritto "cat".

(3) Si pronuncia come se fosse scritto "cionál"

Grammatica

I TEMPI ABITUALI DI TÁ

Presente abituale
Bíonn Cáit anseo. Cáit è qui (normalmente, di solito).

Passato abituale
Bhíodh Cáit anseo. Cáit era qui (era solito essere qui).

IL CONDIZIONALE DI TÁ

Bheadh Cáit anseo. Cáit sarebbe qui.

TABELLA RIASSUNTIVA DI TÁ

TEMPO PRESENTE	TEMPO PASSATO	TEMPO FUTURO	TEMPO PRESENTE ABITUALE	TEMPO PASSATO ABITUALE	TEMPO CONDIZIONALE
è	era	sarà	di solito è	era solito essere	sarebbe
tá mé	bhí mé	beidh mé	bím	bhínn	bheinn
tá tú	bhí tú	beidh tú	bíonn tú	bhíteá	bheinn
tá sé	bhí sé	beidh sé	bíonn sé	bhíodh sé	bheadh sé
tá sí	bhí sí	beidh sí	bíonn sí	bhíodh sí	bheadh sí
tá muid	bhí muid	beidh muid	bíonn muid	bhíodh muid	bheadh muid
tá sibh	bhí sibh	beidh sibh	bíonn sibh	bhíodh sibh	bheadh sibh
tá siad	bhí siad	beidh siad	bíonn siad	bhídís	bheidís
táthar	bhíothadh	beifear	bítear	bhítí	bheifí

Il condizionale viene sempre lenito. Un suono finale ch nelle terminazioni verbali (ad eccezione delle forme autonome), viene sostituito da una "t" prima della lettera stretta "s", ad esempio sé, sise, sibh, Seán.

Bhíodh muid anseo. Noi (di solito) eravamo qui.
Bheadh sé go deas. Sarebbe carino.

FORME COMBINATE

bíonn + mé / mise si combina come bím(se) Io (di solito) sono

bhíodh + mé / mise bhínn(se) Io ero solito essere

bheadh + mé / mise bheinn(se) Io sarei

bhíodh + tú / tusa bhíteá(sa) Tu eri solito essere

bheadh + tú / tusa bheifeá(sa) Tu saresti

bhíodh + siad / siadsan bhídís(ean) Essi erano soliti essere

bheadh + siad / siadsan bheidís(ean) Essi sarebbero

Tutti i verbi hanno delle forme combinate per le persone e per i tempi elencati. (*) Le forme di contrasto aggiungono sempre -se (nella I persona singolare), -sa (nella II persona singolare) e -sean (nella III plurale).

(*) Un'ulteriore forma combinata è bhíodar che può eventualmente essere usata al posto di bhí siad.

La forma combinata si usa nelle risposte:

An mbeifeá ansin ? Would you be there ? Bheinn. Yes, I would.
Bhídísean sásta. Di solito erano contenti. Bhíís. SI, erano solito esserlo.

Le forme di contrasto, ad esempio bhídísean, non si usano mai nelle risposte.

AGGETTIVI CHE MODIFICANO I SOSTANTIVI NEL PLURALE

Dopo la maggior parte dei sostantivi
fuinneogaí móra grandi finestre
daoine glice gente amabile

Si aggiunge una vocale senza accento. Si aggiunge una 'a' dopo una consonante aperta, ad esempio mór, ed una 'e' dopo una consonante stretta, ad esempio glic
Dopo i sostantivi con i plurali che terminano in consonante
gasúir bheaga bambini piccoli
francaigh mhóra grandi ratti

L'aggettivo viene anche lenito.
(In alcuni gruppi di frasi, un sostantivo usato "come un attributo" (cioè, con un comportamento simile ad un aggettivo), viene lenito allo stesso modo, ad esempio beithigh bhainne 'mucche da latte'.)

IL VOCATIVO PLURALE

A rifíneachaí ! (Voi) furfanti !
A chearca ! Galline !
A dhaoine uaisle ! Signore e signori! (lett. gente nobile)
A ghasúir bheaga ! (Voi) bambinetti (bambini piccoli)!
A rifíneachaí bradacha ! Voi ladri furfanti!

La particella vocativa 'a' provoca sempre lenition (vedere la Lezione 4). Gli aggettivi seguono le normali regole del plurale.

Ci sono alcuni sostantivi che hanno una forma vocativa plurale particolare,
ad esempio créatú 'povera creatura', créatúir 'povere creature', a chréatúrachaí '(Voi) povere creature!';
fear 'uomo', fir 'uomini', a fheara '(Voi) uomini!'.

TEXTS

FEILIM MHUINTIR MHÁIRTÍN (53K)
Tá feilim réasúnta mór ag muintir Mháirtín. Níl siad soibhir cé go bhfuil go leor feilméaraí soibhir agus daoine uaisle anseo. Ar ndóigh, níl siad bocht ach a oiread ! Tá beithígh bhainne go leor ag Máirtín agus neart caoirigh. Tá cnoc beag in aice leis an bhfeilm agus bíonn caorigh Mháirtín ansin. Bíonn beithígh Mháirtín ar an talamh maith, go díreach in aice leis an teach. Tá an féar go maith ansin. Ní bhíonn muca ann anois cé go mbíodh neart muca ann cupla bliain ó shin. Tá cearca ann chomh maith agus ar ndóigh, tá tá cat agus madadh ann freisin. Tá an cat tábhachtach mar geall ar go bhfuil an iomarca francaigh mhóra anseo. Tá an cat cineál dall anois ach tá sé glic go leor mar sin féin. Bíonn cait dhall mar sin go minic. Tá cait spéisiúil mar sin.

Tá (44K) gasúir bheaga ag Máirtín. Tá peata ag 'chuile dhuine. Tá asal ag Seáinín, mac Mháirtín, agus ar ndóigh, bíonn sé bradach anois agus aríst. Ní bhíonn mórá asail anseo anois ach cupla bhliain ó shin bhíodh go leor leor asail anseo. Bíonn siad daor anois. Tá peata ag Bríd, inín Mháirtín, freisin. Tá capall beag ag Bríd. Bhí Bairbre bheag anseo cupla mí annuraidh agus bhí sí sásta leis an saol anseo. Bíonn gasúir bheaga sásta leis an saol anseo. Bhí bliain mhaith ag Máirtín annuraidh. Bhí an aimsir go maith. Bhí an samhradh go hiontach, cé nach raibh go leor uisce ann.

'Bíonn an samhradh (30K) go deas anseo ach bíonn an geimhreadh go dona. Bíonn muintir Bhaile Átha Cliath mar sin i gcónaí ! Bheitheá sásta anseo anois ach b'fhéidir go mbeadh an geimhreadh fuar agus an mbeitheá sásta ansin ?' a deir Máirtín leis an gcailín óg 'Bheinn,' a deir Bairbre Bheag. 'Níl mé cinnte an mbeitheá !' a deir Máirtín 'Ó muise, an créatúr,' a deir Cáit, bean Mháirtín, 'bheadh sí sásta cinnte. Bíonn daoine óga sásta i gconaí, nach mbíonn, a Bhairbre Bheag ?'

Lezione 7

Menu

AGGETTIVI CHE MODIFICANO I SOSTANTIVI NEL PLURALE

IL VOCATIVO PLURALE