Lezione
8
Menu
- Vocabolario
- Grammatica
- Testi
- Esercizi
- Indice
delle lezioni
Vocabolario
SINGOLARE
|
PLURALE
|
ITALIANO
|
aois
fem. |
|
età,
secolo |
coicís
fem. |
|
forthnight |
cois
fem. |
cosa |
gamba,
piede |
croí |
croítí |
cuore |
deartháir |
deartháracha |
fratello |
dínnéar |
dínnéir |
cena |
driofúr
fem. |
driofúracha |
sorella |
eochair
fem. |
eochracha |
chiave |
l´ |
laethanta |
giorno |
óige
fem. |
|
giovane |
posta |
postaí |
lavoro,
posto, ufficio postale |
scéal |
scéalta |
racconto,
notizia |
scoil
fem. |
scoileanna |
scuola |
súil
fem. |
súile |
occhio |
trathnóna |
tráthnónaí |
serata |
uair
fem. |
uaireanta |
tempo,
ora, occasione |
úlla |
úllaí |
mela |
Ruairí |
|
(nome
d'uomo) |
Úna |
|
(nome
di donna) |
cloisim |
|
Io
sento (odo) |
sílim |
|
Io
penso |
tigim |
|
Io
capisco |
cantalach |
|
di
cattivo umore, nervoso |
ceart |
|
giusto,
corretto |
dána |
|
baldo,
coraggioso |
fliuch |
|
bagnato |
marbh |
|
morto |
sean |
|
vecchio |
tuirseach |
|
stanco |
uilig* |
|
tutto,
del tutto, interamente |
na |
|
i,
le, gli (art.det. plurale) |
arú
amáireach |
|
dopodomani |
arú
annuraidh |
|
l'anno
scorso |
arú
inné |
|
l'altro
ieri |
go
háirithe |
|
specialmente |
go
hiondúil |
|
generalmente |
bí |
|
Sii! |
bígí |
|
Siate! |
bíodh |
|
lascia... |
be
bídís |
|
lasciate... |
be
ná |
|
(vedere
la lezione) |
má |
|
se |
mara |
|
se
.. non, a meno che |
* Pronunciato come se fosse scritto "uiliog"
NOTE
AL VOCABOLARIO:
- Tráthnóna
può essere usato in modo avverbiale, ad esempio
Beidh sé anseo tráthnóna 'Lui
sarà qui in serata';
Bhí sé anseo tráthnóna
'Era qui di sera'.
- Seo
chugainn e seo caite vengono usati nelle seguenti
espressioni:
an tseachtain (an mhí, an bhliain) seo chugainn
'la prossima settimana (mese, anno)';
an tseachtain etc. seo caite 'la scorsa settimana etc.'.
Grammatica
- L'IMPERATIVO
DEL VERBO TÁ
Affermativo
Bí anseo amáireach ! Sii qui
domani!
Bígí anseo amáireach ! Siate qui
domani!
Bíodh Cáit anseo amáireach ! Che
Cáit sia qui domani!
Bídís anseo amáireach ! Che essi
siano qui domani!
Bíodh
può anche venir usato con sé, sí,
e muid; attenzione alla pronuncia prima della "s"
stretta! (vedere la Lezione
7).
Negativo
Ná bí anseo amáireach ! Non essere
qui domani!
Ná viene usato per negare tutte le forme dell'imperativo.
- LE
CLAUSOLE 'SE'
- Affermativo
Má bhíonn Máirtín
ann, bíonn Cáit sásta.
Se Máirtín è qui, Cáit
è (normalmente) soddisfatta.
Má 'se' lenisce tutte le forme verbali (ad
eccezione di tá, ad esempio Má tá
...).
- Negativo
Mara bhfuil tusa sásta, ní beidh mise
sásta
Se tu non sei contento io non sarò contento.
Mara 'se ... non, a meno che' provoca eclipsi ed è
seguito da una forma dipendente.
- Futuro
Má bhíonn Máirtín
ann, beidh Cáit sásta.
Se Máirtín ci sarà, Cáit
sarà contenta (soddisfatta).
Mara mbeidh Máirtín ann, ní bheidh
Cáit sásta.
Se Máirtín non ci sarà, Cáit
non sarà contenta.
Dopo má, il futuro si esprime usando il presente
abituale, ad esempio bíonn.
- Nelle
risposte
Ach tá mé sásta ! Ma
io sono contento!
Bhoil, má tá ! Bene, se è così
(va bene così).
Má / mara possono venir utilizzati come risposta
con la solita eliminazione del pronome soggetto (vedere
la Lezione
6) per esprimere "se non è cos', allora
va bene".
- L'ARTICOLO
DEFINITIVO (SINGOLARE)
- Prima
di un sostantivo femminile
Tá an chloch anseo. La pietra è qui
Tá an fhuinneoig mhór ansin. La grande finestra
è lì.
L'articolo
lenisce il sostantivo femminile seguente, ad eccezione
di quelli che iniziano per t e d, che tendono a resistere
alla lenition dopo la n; ad esempio an tine 'il fuoco'
e an deoch 'il drink'.
Bhí
an tseachtain go mhaith. La settimana era buona.
Tá an tsráid bheag ansin. La piccola strada
è lì.
L'articolo
prefissa una t ai sostantivi femminili che iniziano con
una s, seguita da una vocale o dalle lettere l, n, r.
La s inoltre non viene pronunciata. Qualsiasi t prefissata
acquisisce le sue qualità dalla vocale successiva
o dalla consonante, ad esempio stretta in an tseachtain,
aperta in an tsráid. La t viene prefissa anche
quando l'articolo segue una preposizione: ar an tsráid
sulla strada, faoin tsúil sotto l'occhio
- Prima
di un sostantivo maschile che inizia con una vocale
Tá an t-úlla anseo. La mela è qui.
Tá an t-éan ansin. L'uccello è lì.
L'articolo
prefissa una t al sostantivo maschile che inizia con una
vocale.
- USI
DELL'ARTICOLO DETERMINATIVO
- Sostantivi
usati in senso generale
Tá an óige go maith. La gioventù
è buona (bella).
Ní bhíonn an t-Éireannach leisciúil.
(L') Un Irlandese di solito non è pigro.
L'articolo si usa quando si parla in modo generico.
- Esprimere
una relazione fra un'entità e le sue parti
Tá an teach go deas, ach tá
an doras go dona.
La casa è carina, ma la porta è fatta
male.
Tá mé go mhaith, ach tá an chois
tinn.
Io sto bene, ma il mio piede è dolorante.
Quando non ci sono dubbi su chi o che cosa è
il proprietario, si può usare l'articolo. Questo
è di solito il modo per esprimere possessione
quando ci si riferisce ad un oggetto che possiede,
ad es. teach.
TESTI
MUINTIR
RUAIRÍ (31K)
Tá
teach deas compóirteach ag Ruairí agus ag
Úna ar an tsráid mhór in aice leis
an scoil. Tá cupla gasúr óg anois ann
agus tá posta maith ag Ruairí. Bhíodh
máthair Úna ann ach tá sí marbh
anois. Bhí aois mhór ag an mbean agus ní
raibh an croí go maith. Bíonn deartháir
Ruairí, Páidín, ann anois is aríst.
Níldriofúr ar bith ag Ruairí.
DONNCHA
(32K)
Ní fheicim Donncha go minic anois. Ar ndóigh,
tá sé sean agus bíonn sé tuirseach
go minic, go háirithe tráthnona. Go hiondúil,
bíonn sé cineál cantalach leis an ngasúr
anseo. 'Bí ciúin !' a deir sé í
gcónaí, nó 'Ná bí dána
mar sin !' Cloisim go raibh an chois tinn aríst an
mhí seo caite agus bhí sé coicís
ar an leaba. Sílim nach bhfuil an chois ceart ó
shin. Má bhíonn sé go maith an tseachtain
seo chuigainn, beidh sé anseo aríst.
AN
SCOIL (42K)
Tá an scoil anseo. Tá sí mór
go leor. Tá neart múinteóirí
anseo, cé nach bhfuil mórán gasúr
uilig ann. Tá posta ag athair Pháidín
anseo. Uaireanta, má bhíonn an aimsir go dona,
bhíonn an dínnéar ag na gasúir
anseo. Inné agus arú inné bhí
sé fliuch agus bhí na gasúir bheaga
uilig tuirseach agus cantalach. Ar ndóigh, má
bhíonn siad tuirseach, go hiondúil bíonn
siad dána freisin. Má bhíonn tseachtain
uilig fliuch, deir na múinteoirí go mbíonn
sé go dona. Tigim an scéal go maith.
|